درمان فیزیوتراپی سرگیجه
سرگیجه ممکن است در اثر عوامل گوناگونی ایجاد شود. برای آن‌که بدانیم چه درمانی برای سرگیجه مناسب است، باید ابتدا علت آن را بررسی و سپس جهت درمان اقدام کنیم. فیزیوتراپی سرگیجه به‌عنوان یک روش درمانی مؤثر برای انواع خاصی از سرگیجه اجرا میشود.
علل و عوامل گوناگون ایجاد سرگیجه
سرگیجه در بسیاری از افراد در اثر اختلال در گوش داخلی که با سیستم تعادلی مرتبط است، اتفاق می‌افتد. مواردی چون التهاب دهلیزی، عفونت گوش داخلی یا اختلال‌هایی دیگر در عملکرد این بخش، می‌تواند سبب شود پیام‌هایی کاذب از بخش تعادلی به مغز برسد و شخص احساس سرگیجه کند.
سایر عواملی که می‌توانند در فرد ایجاد احساس سرگیجه کنند،این موارد هستند:
- ضربه به سر
- حملات وضعیتی و ناگهانی
- اختلال در فشار خون
- تومور
- بیماری ام‌اس
- کمبود آب بدن
- عوارض برخی داروها
- اختلال در عملکرد قلب و خون‌رسانی
- …
این‌که فرد سرگیجه را در چه شرایطی تجربه می‌کند، مثلا در شرایط عادی و به صورت ناگهانی رخ میدهد یا در هنگام تغییر وضعیت پیش می‌آید و مواردی از این قبیل در تشخیص نوع سرگیجه مهم است. فیزیوتراپی سرگیجه روشی کارآمد برای درمان دانسته میشود.
آیا سرگیجه نگران کننده است؟
همه‌ی انواع سرگیجه نشانه‌ی اختلالاتی جدی و حاد در بدن نیستند که نگران‌کننده باشند اما با توجه به این‌که سرگیجه در برخی موارد نشانه‌ی بیماری‌های حادی است، باید حتما علت آن بررسی شود. ضمنا سرگیجه با هر علتی که باشد در انجام امور روزمره فرد اختلال ایجاد می‌کند. تصور کنید فردی که سرگیجه دارد نمی‌تواند رانندگی کند، راه برود و کارهای شخصی خود را به‌درستی انجام دهد. فرد از انجام وظایف شغلی خود بازمی‌ماند و زندگی‌اش با مشکلات زیادی مواجه میشود.
چنین اختلالاتی قطعا فرد را ناکارآمد می‌کند و پیامدهای منفی مادی و روانی قابل توجهی برای او خواهد داشت بنابراین ناچار است جهت درمان این عارضه کند که فیزیوتراپی سرگیجه یکی از این روش‌های درمانی است.
فیزیوتراپی سرگیجه چگونه به فرد بیمار کمک می‌کند؟
تشخیص نوع سرگیجه امری دشوار است و نیازمند طی مراحل گوناگون است. حتی گاهی متخصصان و کارشناسان در تشخیص نوع و عامل آن با یکدیگر مشورت می‌کنند و ممکن است اختلافاتی هم در نظر داشته باشند.
فیزیوتراپی سرگیجه معمولا شامل حرکات و مانورهایی است که چندان وابسته به علت سرگیجه نیست اما آن را بهبود می‌بخشد و نتیجه‌ی نهایی آن مطلوب است. فیزیوتراپی سرگیجه معمولا با رویکرد توان‌بخشی وارد عمل میشود و پروسه‌ی آن شامل انجام تست‌هایی یکپارچه است.
فیزیوتراپی سرگیجه با نام وستیبولار شناخته میشود و از بهترین راه‌ها برای درمان این عارضه است. برای انواع خاصی از سرگیجه که در هنگام حرکت تشدید می‌شوند، این روش در بهبود تأثیر دارد. در حقیقت سرگیجه‌هایی که هنگام حرکت تشدید می‌شوند، به مشکلات گوش داخلی و سیستم وستیبولار ربط دارند. به همین دلیل با حرکات فیزیوتراپی سرگیجه بهبود پیدا می‌کنند.
فرایند و روش‌های فیزیوتراپی سرگیجه
فیزیوتراپی سرگیجه طی روش‌ها و مراحلی انجام میشود که در ادامه آن‌ها را شرح می‌دهیم. این روش‌ها همگی باید با نظارت کارشناس این امر اجرا شود تا استانداردهای آن رعایت گردد. روش‌های فیزیوتراپی سرگیجه شامل خوگیری، جبران کمبودها، تمرینات حفظ تعادل، آموزش و نگهداری است.
- خوگیری: در ابتدای ابتلا به سرگیجه، بدن با این وضعیت ناآشناست. هدف از تمرینات خوگیری در فیزیوتراپی سرگیجه، شبیه‌سازی شرایطی است که سرگیجه در آن رخ میدهد. درواقع این کار نوعی حساسیت زدایی برای بدن است تا کم‌کم به وضعیت سرگیجه خو بگیرد. نتیجه این است که به مرور، علائم سرگیجه کاهش خواهند یافت.
- جبران کمبودها: بدن ارگان‌ها و اندام‌های گوناگونی دارد که باهم هماهنگ هستند و می‌توانند کاستی‌های یکدیگر را نیز جبران کنند. در این روش از فیزیوتراپی سرگیجه تلاش میشود از سایر سیستم‌های بدن شامل برخی نواحی مغز، چشم و مفاصل حرکتی در پاها برای ایجاد تعادل و جبران کاستی بخش تعادلی گوش استفاده شود. به این ترتیب اطلاعاتی حرکتی مورد نیاز سر فراهم میشود و تعادل آسان‌تر برقرار خواهد شد.
- تمرینات حفظ تعادل: برای ایجاد گام‌های استوارتر تمریناتی انجام میشود. این تمرینات در فیزیوتراپی سرگیجه به ایجاد قدرت در حرکت و حفظ حالت کمک می‌کنند. با انجام این تمارین، الگوهای حرکتی به‌تدریج به شرایط نرمال نزدیک می‌شوند.
- آموزش: برخی از عوامل ایجاد سرگیجه، سبک اشتباه در انجام حرکات روزمره است. در فیزیوتراپی سرگیجه کارشناس حرکاتی را به بیمار آموزش میدهد که آن‌ها را در مراحل روتین زندگی خود انجام دهد. در نتیجه‌ی این آموزش‌ها، درمان در مراحل ریکاوری نیز ادامه می‌یابد و سرگیجه را کاهش میدهد.
- نگهداری: اگر سرگیجه ادامه یابد و بهبودی کامل حاصل نشود، فیزیوتراپیست برخی درمان‌ها را به صورت دوره‌ای و مقطعی پیشنهاد می‌کنند. در این مرحله از فیزیوتراپی سرگیجه، درمان در هر زمان که سرگیجه شدت یافته باشد، انجام میشود.
روش خوگیری که به کنار آمدن با سرگیجه کمک می‌کند، اصل مهمی در فیزیوتراپی سرگیجه است. بیماران باید بدانند ممکن است درمان کامل حاصل نشود اما با این روش‌ها میتوان میزان آزار و اختلالی که سرگیجه در زندگی ایجاد می‌کند، کاهش داد.
بازخورد فیزیوتراپی سرگیجه چگونه ارزیابی میشود؟
روش فیزیوتراپی سرگیجه حدود ربع قرن است که با پژوهش‌های جانبی اجرا و ارزیابی میشود. پژوهش‌ها و ارزیابی‌ها در رابطه با تأثیر فیزیوتراپی سرگیجه (وستیبولار) نشان داده‌اند که بیماران در نتیجه‌ی انجام این فرایند، موفقیت بیشتری در حفظ تعادل داشته‌اند. به‌طور دقیق‌تر، تعداد دفعات از دست دادن تعادل و زمین خوردن در آن‌ها کمتر شده است و در نتیجه کارایی بهتری در انجام فعالیت‌های روتین زندگی یا وظایف شغلی داشته‌اند.
فیزیوتراپی سرگیجه همچنین می‌تواند در منزل پیگیری شود به این صورت که فیزیوتراپیست تمرین‌هایی به بیمار میدهد تا آن‌ها را طبق دستورالعمل در منزل انجام دهد.
چهار تا شش هفته زمان لازم است تا تأثیر فیزیوتراپی سرگیجه احساس شود. بنابراین نباید در همان هفته‌های آغازین با مشاهده نکردن تأثیر، کار را رها کنید. سوای این امر باید به متغیرهای دیگر هم توجه داشته باشید. مواردی نظیر این‌که:
- چه مدت از ابتلای شما به سرگیجه می‌گذرد؛
- فیزیوتراپی سرگیجه را تا چه میزان پیگیری می‌کنید و صحیح انجام می‌دهید؛
- شدت علائم سرگیجه در شما چقدر است؛
- به کدام بیماری‌ها و مشکلات زمینه‌ای دیگر مبتلا هستید که ممکن است روند درمان با فیزیوتراپی سرگیجه را کند‌تر کند.
- آیا ناگزیر از مصرف داروهایی هستید که ایجاد سرگیجه می‌کنند؛
- …
فیزیوتراپیست تمام این موارد را با شما بررسی می‌کند. شما باید نهایت همکاری را با او در انجام فیزیوتراپی سرگیجه داشته باشید تا سریع‌تر و با کیفیت بهتری نتیجه بگیرید. ضمنا محل درگیری بخش تعادلی گوش باید بررسی شود تا تمرین‌های مناسب به فرد داده شود.
سوالات مهم در حوزه فیزیوتراپی سرگیجه
1- چه مدتزمانی برای فیزیوتراپی سرگیجه در نظر گرفته میشود؟
معمولا 4 تا 6 هفته اما بسته به عوامل مختلف ممکن است کمتر یا بیشتر شود.
2- آیا با فیزیوتراپی سرگیجه میتوان به علت سرگیجه نیز پی برد؟
از آن جا که فیزیوتراپی سرگیجه برای سرگیجهی گوشی مؤثر است، اگر بهبود برای بیمار حاصل شود، به معنای اختلال در بخش تهادلی گوش است.
3- اگر با فیزیوتراپی سرگیجه درمان نشدیم، چه کنیم؟
باید عوامل گوناگون دیگری را که سبب ایجاد سرگیجه میشود، بررسی کرد. آزمایشها و تستهای گوناگونی برای تشخیص عوارض تجویز میشود.
4- آیا فیزیوتراپی سرگیجه برای درمان عفونت گوش نیز مناسب است؟
سرگیجهی پدید آمده در اثر عفونت گوش باید ابتدا با آنتیبیوتیک درمان شود. اگر درمان عفونت صورت نگیرد، خطرناک است و ممکن است به پردهی گوش، سیستم شنوایی و حتی مغز آسیب وارد شود.
