کم شنوایی در کودکان و نوزادان یکی از اختلالات شایع دوران رشد است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند بر رشد گفتار، زبان و ارتباطات اجتماعی کودک تأثیر منفی بگذارد. بسیاری از والدین تا مدت‌ها متوجه وجود این اختلال در فرزند خود نمی‌شوند، چرا که علائم کاهش شنوایی در نوزادان و کودکان ممکن است subtle یا مشابه مشکلات دیگر باشد. از جمله نشانه های کم شنوایی نوزاد می‌توان به واکنش نشان ندادن به صدا، تأخیر در حرف زدن یا پاسخ ندادن به اسم اشاره کرد.
علت کم شدن شنوایی در نوزادان و کودکان می‌تواند متفاوت باشد؛ از عوامل ژنتیکی و مادرزادی گرفته تا عفونت‌های گوش یا آسیب‌های بعد از تولد. در برخی موارد نیز علت کم شنوایی ناگهانی در کودک ناشی از ضربه یا عفونت‌های ویروسی شدید است. خوشبختانه امروزه با پیشرفت تکنولوژی‌های تشخیصی و درمانی، امکان درمان کم شنوایی در کودکان با روش‌های مختلف از جمله سمعک، دارو، جراحی یا کاشت حلزون فراهم شده است. در این مقاله به بررسی کامل علل، علائم و روش‌های درمان کم‌شنوایی در کودکان و نوزادان خواهیم پرداخت.
کلینیک شنوایی سنجی آوای شریعتی، ارائه کننده انواع خدمات در خصوص درمان وزوز گوش، کم شنوایی، سرگیجه، تجویز سمعک و… می باشد. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد خدمات از طریق شماره های موجود در سایت با ما تماس بگیرید.
علل کاهش شنوايي در کودکان و درمان آن
کاهش شنوايي در کودکان می تواند بر توانایی کودک در رشد گفتار، زبان و مهارت های اجتماعی تأثیر بگذارد. در صورتي که کودکان کم شنوا زودتر شروع به دریافت خدمات درماني کنند، احتمال بیشتری وجود دارد که شنوايي کامل خود را به دست بياورند. اگر فکر می کنید ممکن است کودک شما دچار کم شنوایی شود، در اسرع وقت از پزشک کودک بخواهید غربالگری شنوایی و یا شنوایی سنجی را انجام دهد.
شما می توانید برای دریافت خدمات شنوایی سنجی کودکان و نوزادان از طریق شماره های موجود در سایت با ما در تماس باشید.
در صورتی که کاهش شنوایی کودک نیاز به استفاده از سمعک داشته باشد، پیشنهاد می‌شود جهت اطلاع از قیمت سمعک و دریافت مشاوره برای خرید سمعک مناسب با متخصصان شنوایی‌سنجی مشورت کنید.
علت کم شنوایی نوزادان در بدو تولد
یکی از اصلی‌ترین علل کم شنوایی نوزادان در بدو تولد، عوامل مادرزادی و ژنتیکی هستند. گاهی نوزاد به‌صورت مادرزادی دچار اختلال در عملکرد حلزون گوش یا اعصاب شنوایی می‌شود. همچنین، مصرف برخی داروها در دوران بارداری، ابتلای مادر به بیماری‌هایی مانند سرخجه یا توکسوپلاسموز، یا زایمان زودرس نیز می‌تواند باعث کاهش شنوایی نوزاد شود. تشخیص زودهنگام با انجام غربالگری شنوایی نوزادان در همان روزهای اول زندگی، اهمیت بسیاری در شروع به‌موقع درمان دارد.
این مطلب را نیز بخوانید: کاهش شنوایی
عفونت گوش و کم شنوایی در کودکان
عفونت گوش میانی یا اوتیت مدیا یکی از شایع‌ترین دلایل کاهش شنوایی موقتی یا مزمن در کودکان است. این نوع عفونت ممکن است در اثر سرماخوردگی، آلرژی یا وجود مایعات در پشت پرده گوش ایجاد شود. اگر عفونت گوش به‌طور مکرر تکرار شود یا به‌درستی درمان نشود، می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی پرده گوش یا استخوانچه‌های شنوایی شود. درمان به‌موقع عفونت و پیگیری منظم با تست شنوایی سنجی کودکان نقش مهمی در پیشگیری از کاهش شنوایی دائم دارد.
نقش مشکلات ژنتیکی در کم شنوایی کودکان
حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد موارد کم شنوایی دائمی در کودکان، ریشه ژنتیکی دارند. گاهی این مشکلات به صورت اتوزومال مغلوب یا غالب از والدین به کودک منتقل می‌شود، حتی اگر خود والدین هیچ علامتی از کم شنوایی نداشته باشند. اختلالات ژنتیکی ممکن است عملکرد عصب شنوایی، استخوان‌های گوش میانی یا ساختار حلزون گوش را تحت تأثیر قرار دهد. انجام آزمایش‌های ژنتیکی و ارزیابی‌های دقیق شنوایی به شناسایی نوع کم‌شنوایی و انتخاب بهترین روش درمان مانند استفاده از سمعک یا کاشت حلزون کمک می‌کند.
علت کاهش شنوایی در کودکان چیست؟
زمانی که هر بخشی از گوش کودک به روش معمول کار نکند، کاهش شنوايي می تواند اتفاق بیفتد. اختلال در سيستم شنوايي مي تواند شامل گوش خارجی، گوش میانی، گوش داخلی، عصب شنوایی (آکوستیک) و سیستم شنوایی باشد.
کم شنوایی ممکن است در هر زمانی از زندگی رخ دهد، از قبل از تولد تا بزرگسالی. موارد زیر برخی از عللي است که می تواند احتمال کاهش شنوایی کودک را افزایش دهد:
- علت ژنتیکی: از هر 2 مورد کاهش شنوایی در نوزادان 1 مورد به دلایل ژنتیکی است. برخی از نوزادان با علت ژنتیکی کم شنوایی ممکن است در اعضای خانواده خود را نیز کاهش شنوایی داشته باشند. از هر 3 نوزادی که دچار کاهش شنوایی ژنتیکی هستند، 1 نفر دارای “سندرم” هستند. این بدان معناست که آن ها علاوه بر کاهش شنوایی، شرایط دیگری مانند سندرم داون یا سندرم آشر نیز دارند.
- عفونت مادر در دوران بارداري: از هر 4 مورد کاهش شنوایی در نوزادان 1 مورد به دلیل عفونت مادر در دوران بارداری، عوارض پس از تولد و ضربه به سر است. به عنوان مثال اين عامل موجب مي شود که کودک قبل از تولد در معرض عفونت قرار گيرد، سر، صورت یا گوش هایش به شکلی متفاوت از حد معمول شکل گيرد، دچار عفونت در اطراف مغز و نخاع يا مننژيت شود و ….
چهار نوع کاهش شنوایی در کودکان وجود دارد:
- کاهش شنوایی هدایتی: از دست دادن شنوایی ناشی از چیزی که مانع از عبور صداها از گوش خارجی یا میانی می شود. این نوع کم شنوایی اغلب با دارو یا جراحی قابل درمان است.
- کاهش شنوایی حسی عصبی: کم شنوایی که زمانی رخ می دهد که مشکلی در عملکرد گوش داخلی یا عصب شنوایی وجود داشته باشد.
- کم شنوایی مختلط: کم شنوایی که شامل کم شنوایی انتقالی و حسی عصبی است.
- اختلال طیف نوروپاتی شنوایی: از دست دادن شنوایی زمانی رخ می دهد که صدا به طور معمول وارد گوش می شود، اما به دلیل آسیب به گوش داخلی یا عصب شنوایی، صدا به گونه ای سازماندهی نمی شود که مغز بتواند آن را درک کند.
چگونه از کاهش شنوايي در کودکان پيشگيري کنيم؟
نکات زیر برای والدین برای کمک به جلوگیری از کاهش شنوایی در کودکان آورده شده است:
- بارداری سالمی داشته باشید
- مطمئن شوید که کودک شما تمام واکسن های معمول دوران کودکی را دریافت می کند.
- کودک خود را از سطوح بالای سر و صدا، مانند اسباب بازی های صدادار دور نگه دارید.
- اگر کودک شما غربالگری شنوایی را نمی گذراند، در اسرع وقت از پزشک کودک بخواهید که آزمایش شنوایی کامل را انجام دهد.
- اگر کودک شما کم شنوایی دارد، در مورد خدمات درمانی و مداخله ای با پزشک کودک صحبت کنید.
اگر شما مشکوک هستید که فرزندتان کم شنوایی دارد، به غریزه خود اعتماد کنید و با پزشک کودک خود صحبت کنید.
کاهش شنوايي در کودکان چه علائم و نشانه هايي دارد؟
علائم و نشانه های کاهش شنوایی برای هر کودک متفاوت است. اگر فکر می کنید کودک شما ممکن است کم شنوایی داشته باشد، در اسرع وقت به پزشک کودکان مراجعه نماييد و خدمات درماني را در اسرع وقت دريافت کنيد. حتی اگر کودکی قبلا غربالگری شنوایی را پشت سر گذاشته باشد، مهم است که به علائم زیر توجه کنید.
1- علائم کاهش شنوايي در نوزادان
- نوزاد با صداهای بلند غافلگیر نمی شود.
- نوزاد پس از 6 ماهگی به منبع صدا روی نمی آورد.
- نوزاد تا 1 سالگی کلماتی مانند “بابا” یا “ماما” را بیان نمی کند.
- وقتي شما را مي بيند سر بر ميگرداند، ولي اگر نام نوزاد را صدا بزنيد اين کار را انجام نمي دهد. این مورد گاهی اوقات با توجه نکردن یا صرفاً نادیده گرفتن اشتباه گرفته می شود، اما می تواند نتیجه از دست دادن جزئی یا کاهش شنوایی در نوزادان باشد.
- به نظر می رسد نوزاد برخی صداها را می شنود اما برخی دیگر را نه.
2- علائم کاهش شنوايي در کودکان
- گفتار کودکان به تأخیر می افتد.
- گفتار کودکان واضح نیست.
- کودک دستورالعمل ها را دنبال نمی کند.
- کودک اغلب می گوید: “ها؟”
- کودک صدای تلویزیون را خیلی زیاد می کند.
چگونه کاهش شنوايي در نوزادان و کودکان را غربالگري و تشخيص دهيم؟
غربالگری شنوایی می تواند تشخیص دهد که آیا کودک ممکن است دچار کاهش شنوايي شود يا خير. غربالگری شنوایی آسان است و دردناک نیست. در واقع، نوزادان اغلب در هنگام غربالگری در خواب هستند. غربالگري به طور عمومي زمان بسیار کوتاهی طول می کشد. اين ممکن است فقط چند دقیقه زمان ببرد. همه نوزادان باید حداکثر تا یک ماهگی غربالگری شنوایی انجام دهند. اکثر نوزادان در حالی که هنوز در بیمارستان هستند، تحت غربالگري شنوایی قرار مي گيرند. اگر کودک غربالگری شنوایی را نگذراند، بسیار مهم است که آزمایش شنوایی کامل را در اسرع وقت انجام دهید، اما حداکثر تا 3 ماهگی. کودکان باید قبل از ورود به مدرسه یا هر زمان که نگرانی در مورد شنوایی کودک وجود دارد، شنوایی شان مورد سنجش قرار گيرد. کودکانی که غربالگری شنوایی را پشت سر نمی گذارند باید در اسرع وقت آزمایش کامل شنوایی را انجام دهند.
آیا کم شنوایی در نوزاد قابل درمان است؟
در بسیاری از موارد، کم شنوایی در نوزادان قابل درمان یا کنترل است، به‌ویژه اگر در همان ماه‌های اولیه زندگی تشخیص داده شود. درمان کم شنوایی در کودکان بسته به علت کم شدن شنوایی، ممکن است شامل استفاده از سمعک، کاشت حلزون، یا درمان‌های دارویی و جراحی باشد. اگر کم‌شنوایی ناشی از عفونت یا مشکلات موقت باشد، با درمان به‌موقع می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. تشخیص زودهنگام نقش حیاتی در موفقیت درمان دارد و به کودک فرصت رشد طبیعی مهارت‌های گفتاری و ارتباطی می‌دهد.
تشخیص زودهنگام کم شدن شنوایی با شنوایی سنجی نوزادان
شنوایی سنجی نوزادان یکی از مؤثرترین روش‌ها برای تشخیص زودهنگام کاهش شنوایی در کودکان است. این تست معمولاً در چند روز اول بعد از تولد انجام می‌شود و به شناسایی مشکلات شنوایی حتی در نوزادان بدون نشانه‌های کم شنوایی کمک می‌کند. بسیاری از والدین تا زمانی که کودک شروع به صحبت نکند متوجه کم‌شنوایی نمی‌شوند، اما با غربالگری شنوایی نوزاد می‌توان پیش از آنکه زمان طلایی رشد شنوایی و گفتار از دست برود، اقدامات درمانی را آغاز کرد. این غربالگری همچنین به شناسایی علت کم شنوایی ناگهانی در کودکان در مراحل بعدی کمک می‌کند.
راه‌های درمان کاهش شنوایی در کودک
راه‌های درمان کاهش شنوایی در کودکان بسته به شدت و علت کم شدن شنوایی متفاوت است. برای کم‌شنوایی‌های دائمی، استفاده از سمعک‌های مناسب یا کاشت حلزون شنوایی پیشنهاد می‌شود. در مواردی که کاهش شنوایی به دلیل عفونت گوش یا انسداد کانال شنوایی باشد، درمان‌های دارویی یا جراحی می‌تواند مؤثر باشد. توانبخشی شنوایی، گفتاردرمانی و آموزش شنیداری نیز بخشی از مسیر درمان کم شنوایی در کودکان به‌شمار می‌رود. با تشخیص زودهنگام و انتخاب روش مناسب، بسیاری از کودکان می‌توانند مهارت‌های ارتباطی خود را به‌صورت طبیعی توسعه دهند.
آزمايش کامل شنوایی چيست؟
همه کودکانی که غربالگری شنوایی را قبول نمی کنند باید آزمایش شنوایی کامل انجام دهند. این تست را ارزیابی شنوایی شناسی نیز می نامند. شنوایی شناس که یک متخصص آموزش دیده برای آزمایش شنوایی است، آزمایش کامل شنوایی را انجام می دهد. علاوه بر این، شنوایی شناس در مورد سابقه تولد، عفونت گوش و کم شنوایی در خانواده نیز سوالاتی می پرسد.
انواع مختلفی از آزمایش‌هایی وجود دارد که شنوایی‌شناس می‌تواند انجام دهد تا بفهمد آیا یک فرد دچار کاهش شنوایی است، میزان کم شنوایی آن چقدر است و نوع آن چیست. تست شنوایی آسان است و دردناک نیست.
برخی از آزمایشاتی که شنوایی شناس ممکن است استفاده کند عبارتند از:
- تست پاسخ شنوایی ساقه مغز (ABR) یا تست پاسخ شنیداری برانگیخته ساقه مغز (BAER)
- انتشارات اتو آکوستیک (OAE)
- ارزیابی شنوایی سنجی رفتاری
شما می توانید برای دریافت خدمات و همچنین انجام تست های شنوایی مانند تست ای بی آر از طریق شماره های موجود در سایت با ما در تماس باشید.
خدمات درمانی و مداخله ای
برنامه های درمانی خوب شامل نظارت دقیق، پیگیری و هرگونه تغییر مورد نیاز در طول مسیر درمان می باشد. انواع مختلفی از گزینه های ارتباطی برای کودکان کم شنوا و خانواده آن ها وجود دارد. برخی از این گزینه ها عبارتند از:
- یادگیری راه های دیگر برای برقراری ارتباط، مانند زبان اشاره
- فناوری برای کمک به ارتباطات، مانند سمعک و کاشت حلزون
- دارو و جراحی برای اصلاح برخی از انواع کم شنوایی
- خدمات حمایتی خانواده
چه زمانی باید به کلینیک شنوایی‌سنجی مراجعه کرد؟
اگر کودک شما به صداها واکنش نشان نمی‌دهد، در گفتار تأخیر دارد یا به‌طور ناگهانی در شنیدن دچار مشکل شده است، بهتر است هرچه سریع‌تر به کلینیک شنوایی‌سنجی مراجعه کنید. نشانه‌های کم شنوایی در کودکان همیشه واضح نیستند، اما بی‌توجهی به صداها، صحبت نکردن در سن مناسب، یا درخواست مکرر برای تکرار جملات از علائم هشداردهنده هستند. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در رفتار شنوایی یا گفتاری کودک، مراجعه به موقع می‌تواند از پیشرفت اختلال جلوگیری کرده و روند درمان کم شنوایی در کودکان را مؤثرتر کند.
پیشگیری از کاهش شنوایی در کودکان: آیا ممکن است؟
اگرچه همه‌ی انواع کاهش شنوایی در کودکان قابل پیشگیری نیستند، اما با رعایت برخی نکات می‌توان احتمال بروز آن را کاهش داد. واکسیناسیون به‌موقع، درمان سریع عفونت‌های گوش، دوری از صداهای بلند، و مراقبت از سلامت مادر در دوران بارداری از جمله راه‌های مؤثر در پیشگیری از کاهش شنوایی در کودکان هستند. همچنین پرهیز از مصرف داروهای آسیب‌زننده به سیستم شنوایی بدون تجویز پزشک، می‌تواند در حفظ سلامت گوش کودک نقش مهمی داشته باشد. تشخیص زودهنگام نیز یکی از گام‌های مهم در مدیریت و جلوگیری از پیشرفت کم‌شنوایی است.
خدمات تخصصی شنوایی سنجی کودکان در کلینیک آوای شریعتی
کلینیک شنوایی‌سنجی آوای شریعتی با بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و حضور کارشناسان مجرب، خدمات کامل و تخصصی شنوایی‌سنجی برای نوزادان و کودکان ارائه می‌دهد. این خدمات شامل غربالگری شنوایی نوزادان در بدو تولد، تست‌های دقیق شنوایی برای کودکان، ارزیابی علت کم شنوایی ناگهانی در کودکان و مشاوره جهت انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی (مانند سمعک یا کاشت حلزون) میباشد. هدف این کلینیک، تشخیص سریع و مداخله مؤثر جهت حفظ توانایی‌های شنوایی و گفتاری کودک است.
نتیجه گیری
کاهش شنوایی در کودکان و نوزادان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ از مشکلات ژنتیکی و مادرزادی گرفته تا عفونت‌های گوش و عوامل محیطی. تشخیص به‌موقع این اختلال، نقش کلیدی در موفقیت درمان و جلوگیری از تأخیر در رشد گفتار و زبان کودک دارد. با توجه به حساس بودن دوران رشد نوزادان، والدین باید نسبت به نشانه‌های کم شنوایی هوشیار باشند و در صورت مشاهده هرگونه علائم، بلافاصله به کلینیک شنوایی‌سنجی معتبر مراجعه کنند. در این مسیر، کلینیک آوای شریعتی با ارائه خدمات تخصصی در زمینه شنوایی‌سنجی کودکان و نوزادان، همراه قابل اعتمادی برای خانواده‌ها خواهد بود.
سوالات متداول
در ادامه به بررسی سوالات متداول در این حیطه میپردازیم:
1. آیا کاهش شنوایی در نوزادان قابل درمان است؟
بله. بسیاری از انواع کم شنوایی با درمان دارویی، سمعک یا کاشت حلزون قابل مدیریت و درمان هستند، به‌ویژه اگر زود تشخیص داده شوند.
2. چه عواملی باعث کاهش شنوایی در کودکان می‌شود؟
علت کم شدن شنوایی می‌تواند شامل عوامل ژنتیکی، عفونت‌های مکرر گوش میانی، زایمان زودرس، مصرف داروهای اتوتوکسیک یا مشکلات هنگام تولد باشد.
3. غربالگری شنوایی نوزادان چه زمانی انجام می‌شود؟
غربالگری شنوایی معمولاً در ۳ تا ۵ روز اول پس از تولد در بیمارستان انجام می‌شود و در صورت نیاز، آزمایش‌های تکمیلی تجویز خواهد شد.
4. نشانه‌های کم شنوایی در کودکان چیست؟
واکنش نشان ندادن به صدا، تأخیر در صحبت کردن، یا ناتوانی در درک کلمات از مهم‌ترین نشانه‌ها هستند.
5. آیا می‌توان از کاهش شنوایی در کودکان پیشگیری کرد؟
در بسیاری از موارد بله؛ با مراقبت‌های دوران بارداری، درمان سریع عفونت‌های گوش، واکسیناسیون و پرهیز از صداهای بلند می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.
