همهچیز دربارهی فشار خون و سرگیجه ناشی از آن
اختلال فشارخون یکی از رایجترین اختلالات است که همگان کموبیش با خطرات آن آشنایی دارند. برخی از انواع مشکلات سلامت ناشی از فشار خون بالا، برخی ناشی از فشار خون پایین و برخی دیگر ناشی از نوسان و عدم ثبات در فشارخون است. سرگیجه معمولا همراه همیشگی این اختلال است. در ادامه درباره فشار خون و سرگیجه مفصلتر صحبت خواهیم کرد.
تعریف فشار خون به عنوان بیماری
فشار خون بهخودیخود یک بیماری نیست بلکه مفهومی است دال بر نیرویی که خون در هنگام عبور از رگها به دیوارهی آنها وارد میکند. خون موجود در بدن ما توسط قلب پمپاژ میشود و توسط همهی رگها و مویرگها به سایر نقاط بدن میرسد. این نیرو و فشار در شرایط عادی، حد و دامنهی مشخصی دارد. آنچه بیماری و اختلال محسوب میشود زمانی رخ میدهد که این فشار از حالت طبیعی خارج شود یعنی بیش از حد بالا رود، پایینتر از میزان طبیعی باشد یا نوسان داشته باشد و در مدت زمانی اندک کم و زیاد شود. گ
فشار خون هم میتواند نشان از بیماریهایی در بدن باشد و هم سبب پیدایش عارضههایی خواهد شد که نمیتوان به سادگی از آن گذشت. فشار خون بیش از حد بالا یا پایین خطرناک است و حتما باید کنترل شود.
ارتباط سرگیجه و فشار خون
در هر دو حالت فشار خون بالا یا پایین فرد ممکن است دچار سرگیجه شود. بنابر ارتباطی که میان سرگیجه و فشار خون وجود دارد، در صورت بروز این حالت باید فشار خون بررسی شود.
احساس سرگیجه را نباید بیاهمیت شمرد زیرا بسیاری از آنها خطرناک هستند. معمولا در هنگام سرگیجه و فشار خون این احساسها و حالتها پدید میآیند:
- احساس چرخش (به صورت کاذب)
- احساس سبکی یا بالعکس سنگینی در سر
- غش کردن
- از دست دادن تعادل
- احساس شناوری
احساس سرگیجه ممکن است گاهی با حالت تهوع همراه شود. این حالت معمولا با حرکت کردن کل بدن یا تکان سر تشدید میشود. گاهی فرد در حال راه رفتن یا ایستادن احساس میکند باید بنشیند یا دراز بکشد. این حالت میتواند تنها دقایقی رخ دهد اما طول کشیدن آن به مدت چند روز نیز بعید نیست که در این صورت علاوه بر اختلال در برنامه زندگی فرد بیمار، بسیار آزار دهنده خواهد بود.
اما در چه مواقعی سرگیجه و فشار خون را باهم تجربه میکنیم؟
اگر افزایش فشارخون ناگهانی باشد، علائمی به همراه دارد که یکی از مهمترین آنها سرگیجه است. سایر علائم افزایش فشار خون به این ترتیب هستند:
- سردرد شدید
- تاری و اختلال بینایی
- تنفس دشوار
- برهم خوردن نظم ضربان قلب
- سرخی چشم
- مشاهده خون در ادرار
این افراد بیشتر باید در رابطه با سرگیجه و فشار خون بالا مراقب باشند:
- خانمهای باردار؛
- افرادی که سابقهی خانوادگی فشار خون دارند؛
- مصرفکنندگان سیگار؛
- مصرفکنندگان قرص ضدبارداری؛
- افراد بالای 35 سال؛
- افراد دارای اضافه وزن؛
- افراد فاقد فعالیت فیزیکی؛
- مصرفکنندگان الکل؛
- مصرفکنندگان نمک و چربی زیاد.
در صورت بروز سرگیجه و فشار خون بالا احتمال بروز پیامدها و عوارضی چون سکته، حملهی قلبی، نارسایی قلبی، نارسایی کلیوی وو مشکلات بینایی وجود دارد؛ بنابراین حتما فشار خون خود را به صورت دورهای (دستکم سالی یکبار نزد پزشک) بررسی کنید.
سرگیجه و فشار خون پایین
کاهش فشار خون نیز مانند افزایش آن خطرناک است. البته تفاوت آن این است که خطر کمتری برای بروز مشکلات و بیماریهای کلیوی، سکته یا حملات قلبی ایجاد میکند. در برخی افراد فشار خون در حالت عادی پایین است و فرد را دچار عوارض محسوسی نمیکند اما اگر فرد احساس ضعف، سرگیجه و فشار خون پایین داشته باشد، نیاز به بررسی و کنترل وجود دارد.
فشارخون پایین سبب میشود اکسیژن و مواد مغذی لازم به ارگانها و بخشهای گوناگون بدن نرسد و به مرور، اختلالهایی در عملکرد طبیعی اندامهای بدن ایجاد شود. همراه شدن سرگیجه و فشار خون پایین معمولا در شرایطی است که افت ناگهانی رخ دهد. این کاهش فشار خون میتواند ناشی از ضعف و خستگی، عدم دریافت مواد مغذی و کاهش آب بدن باشد. گاهی نیز ممکن است در اثر عمل جراحی یا برخی اختلالاتی باشد که از نظر پزشکی جدی است و لازم است فرد مورد معاینات پزشکی قرار گیرد.
برخی علائم فشار خون پایین با فشار خون بالا مشترک است که سرگیجه، غش، حالت تهوع و تاری و اختلال بینایی از آن جمله هستند.
سایر علائم حاکی از فشار خون پایین شامل این موارد است:
- خستگی
- عدم تمرکز
- شوک
- حواسپرتی و سرگردانی بهخصوص در افراد مسن
- رنگپریدگی پوست
- سردی و رطوبت در پوست
- تنفس تند و ناقص (نفس کشیدن به صورت کمعمق)
- نبض تند و ضعیف
داشتن این علائم باید جدی گرفته شود زیرا میتواند حتی تهدیدکنندهی زندگی فرد باشد. سرگیجه و فشار خون پایین و خطرناک میتواند در اثر عوامل گوناگونی ایجاد شود. از دست دادن خون زیاد، عفونت شدید یا مشکلات ناشی از آلرژی میتواند کاهش فشار خون را به همراه داشته باشد. همچنین شرایط خاص و مواردی از قبیل بارداری، مشکلات قلب و عروق، مشکلات غدد، کاهش آب در بدن و یا عوارض ناشی از مصرف برخی داروها میتواند سرگیجه و افت فشار خون را به همراه داشته باشد.
این افراد بیشتر در معرض مشکل افت فشار خون هستند:
- افراد مسن (بالای 65 سال) در صورتی که مدت طولانی ایستاده باشند یا مدت کمی از صرف غذایشان گذشته باشد؛
- افرادی که داروهایی برای پیشگیری از فشار خون بالا مصرف میکنند؛
- افرادی که دچار برخی بیماریهای خاص نظیر دیابت و پارکینسون هستند.
برای کنترل سرگیجه و فشار خون چه کنیم؟
ابتدا باید نوع اختلال در فشار خون (افزایش، کاهش و نوسان) مشخص شود. چنان که دیدیم برخی از علائم مانند سرگیجه هم در فشار خون بالا و هم در فشار خون پایین احساس میشوند. برای تشخیص اینکه نوع اختلال و غیرطبیعی شدن فشار خون چیست باید به سایر علائم توجه کرد.
همچنین بهتر است فشار با ابزار دقیق سنجیده شود تا بتوانیم دقیقتر راه درمان آن را بیابیم. اگر فشار پایین است در لحظه میتوانید با مصرف مقداری نمک، نوشیدن آب، پوشیدن جوراب واریس و مصرف برخی داروها البته زیرنظر پزشک، آن را بهبود ببخشیم.
اگر دچار سرگیجه و فشار خون بالا شدیم، باید از مصرف نمک، سیگار و الکل پرهیز کنیم. مصرف مواد طبیعی ترش نظیر لیمو و چای ترش میتواند در کاهش فشار خون به ما کمک کند. همچنین باید از پزشک، داروهایی برای کنترل فشار خون دریافت کنیم.
سرگیجه و فشار خون بالا
در بسیاری از مواقع فشار خون بالا علائم خاصی نشان نمیدهد تا از آن اطلاع یابیم. به همین دلیل داشتن دستگاه سنجش فشارخون در منزل و بررسی گاهگاه ضرورت دارد. فشار خون میتواند در اثر مواردی چون افزایش سن، داشتن اضافهوزن، مصرف سیگار، عدم تحرک، مصرف زیاد نمک، مصرف الکل، عوامل ژنتیکی و وجود سابقه فشارخون در خانواده، بیماری کلیوی مزمن، اختلال عملکرد در غدد فوق کلیوی و غده تیروئید و استرس ایجاد شود.
سوالات رایج در مورد سرگیجه و فشار خون
در صورت نوسان فشار خون باید چه کرد؟
نوسان فشار خون میتواند نشانهی بیماریها و مشکلاتی جدی باشد که برای بررسی آنها باید به پزشک مراجعه کرد.
آیا کاهش و افزایش فشار خون را میتوان همیشه در منزل درمان کرد؟
خیر تحت هر شرایطی بهتر است از کمک یک پزشک بهرهمند شوید.
آیا سرگیجه و فشار خون همیشه توأم هستند؟
خیر، گاهی سرگیجه ناشی از عوامل دیگر است و نیز گاهی اختلال فشار خون به حدی نیست که ایجاد سرگیجه و علائم دیگر کند.
