همه چیز درباره سرگیجه وضعیتی
سرگیجه وضعیتی نوعی احساس ناگهانی چرخش یا ناپایداری است که معمولاً هنگام تغییر وضعیت سر مانند دراز کشیدن، بلند شدن از تخت، یا غلت زدن در رختخواب رخ می‌دهد. این حالت به‌طور خاص زمانی مشکل‌ساز می‌شود که به‌صورت مکرر اتفاق بیفتد و تعادل فرد را مختل کند. یکی از شایع‌ترین علت سرگیجه هنگام غلت زدن، سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم (BPPV) است که به دلیل حرکت ذرات کریستالی کوچک در مجاری نیم‌دایره‌ای گوش داخلی ایجاد می‌شود. با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است این علائم به نوعی سرگیجه وضعیتی بدخیم مرتبط باشد که نیاز به بررسی فوری تخصصی دارد.
اگر به دنبال یک کلینیک سنجش شنوایی معتبر با خدمات حرفه‌ای و به‌روز هستید، کلینیک آوای شریعتی با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین و تیمی از متخصصین مجرب، آماده ارائه خدمات سنجش شنوایی و مشاوره تخصصی سمعک به شماست.
علائم سرگیجه وضعیتی
سرگیجه وضعیتی معمولاً به‌صورت حملاتی کوتاه‌مدت اما تکرارشونده از احساس چرخش شدید سر یا محیط اطراف بروز می‌کند، به‌ویژه زمانی که فرد تغییر وضعیت می‌دهد؛ مانند غلت زدن در رختخواب یا بلند شدن ناگهانی از حالت درازکش. یکی از مهم‌ترین علائم سرگیجه در این شرایط، احساس بی‌ثباتی و سبکی سر است که می‌تواند با چرخش غیرطبیعی چشم‌ها (نیستاگموس)، تاری دید، منگی، یا حتی تهوع همراه باشد. در برخی افراد، سرگیجه هنگام تغییر وضعیت آن‌قدر شدید است که انجام فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کند.
علت اصلی این وضعیت، ورود ذرات کربناته کوچک (otoconia) از بخش شنیداری به ناحیه تعادلی گوش داخلی است. گاهی این اختلال در یک گوش و گاهی در هر دو گوش دیده می‌شود. از آنجا که همه انواع سرگیجه منشاء یکسانی ندارند، تشخیص دقیق تنها از طریق تست‌های تخصصی تعادلی ممکن است.
جدول کاملی از علائم و علت های سرگیجه وضعیتی
سرگیجه وضعیتی یکی از شایع‌ترین انواع سرگیجه است که به‌صورت ناگهانی و معمولاً هنگام تغییر وضعیت سر بروز می‌کند. از جمله مهم ترین علائم سرگیجه می‌توان به احساس چرخش محیط، سبکی سر، حالت تهوع و بی‌ثباتی اشاره کرد. در جدول زیر، مهم‌ترین علت‌ها و نشانه‌های این نوع سرگیجه به‌صورت خلاصه آمده است:
| دسته‌بندی | مورد | توضیحات مختصر |
|---|---|---|
| علائم سرگیجه 1 | احساس چرخش یا دوران سر | حس ناگهانی حرکت محیط یا خود فرد |
| علائم سرگیجه 2 | سبکی سر و منگی | معمولاً هنگام ایستادن یا تغییر وضعیت ایجاد می‌شود |
| علائم سرگیجه 3 | اختلال در تعادل | بی‌ثباتی هنگام راه رفتن یا تغییر موقعیت |
| علائم سرگیجه 4 | تاری دید یا چرخش چشم‌ها | ممکن است با حرکات چشم غیرطبیعی همراه باشد |
| علائم سرگیجه 5 | حالت تهوع | در سرگیجه‌های شدید و مکرر مشاهده می‌شود |
| علت سرگیجه وضعیتی 1 | جابه‌جایی ذرات کریستالی | ورود این ذرات به مجرای نیم‌دایره‌ای باعث ارسال پیام غلط به مغز می‌شود |
| علت سرگیجه وضعیتی 2 | ضربه به سر یا گردن | می‌تواند باعث تحریک سیستم تعادلی گوش شود |
| علت سرگیجه وضعیتی 3 | کهولت سن | افزایش احتمال تضعیف عملکرد تعادلی گوش |
| علت سرگیجه وضعیتی 4 | عفونت‌های گوش داخلی | التهاب و تحریک گیرنده‌های حسی تعادلی |
اگر این علائم سرگیجه وضعیتی را تجربه می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر با متخصصین مشورت کنید. کلینیک شنوایی سنجی آوای شریعتی با خدمات تخصصی در حوزه شنوایی و تعادل، آماده ارائه مشاوره، ارزیابی کامل و درمان سرگیجه وضعیتی است.
سرگیجه وضعیتی چند روز طول میکشد؟
مدت زمان بروز سرگیجه وضعیتی بستگی به شدت اختلال و نوع درمان دارد. در اغلب موارد، حملات سرگیجه فقط چند ثانیه طول میکشد، اما ممکن است طی چند روز تا چند هفته به‌صورت مقطعی تکرار شوند. با انجام مانورهای درمانی مانند مانور اپلی، علائم در مدت کوتاهی کنترل می‌شود.
اگر سرگیجه شما ادامه‌دار شده یا در عملکرد روزمره اختلال ایجاد کرده، توصیه می‌کنیم برای ارزیابی دقیق و یا تجویز سمعک به کلینیک شنوایی‌سنجی آوای شریعتی مراجعه کنید. در این مرکز، امکان انجام تست‌های تخصصی تعادل و درمان‌های غیرتهاجمی سرگیجه فراهم است.
در آوای شریعتی، انجام دقیق شنوایی سنجی برای کودکان، بزرگسالان و سالمندان با بالاترین استانداردهای بین‌المللی انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که سلامت شنوایی شما در بهترین حالت قرار دارد. همچنین اگر به دنبال اطلاعات دقیق در مورد قیمت سمعک هستید یا قصد خرید سمعک مناسب با نیاز خود را دارید، کارشناسان ما در کلینیک آوای شریعتی آماده‌اند تا شما را به‌صورت کامل راهنمایی کنند.
علت سرگیجه وضعیتی چیست؟
برای درک بهتر علت سرگیجه وضعیتی، باید نگاهی به ساختار گوش داخلی داشته باشیم. گوش داخلی، یکی از مهم‌ترین بخش‌های بدن در حفظ تعادل است و از دو بخش اصلی در سیستم تعادلی تشکیل شده است: مجرای نیم‌دایره‌ای و اوتریکول.
در بخش مجراهای نیم‌دایره‌ای، مایعی وجود دارد که با حرکت سر، جابه‌جا می‌شود و به گیرنده‌های مویی بسیار ظریفی سیگنال می‌دهد تا مغز از موقعیت سر آگاه شود. در کنار این مجراها، اوتریکول قرار دارد که حاوی ذرات کریستالی کربنات کلسیم است. وقتی این ذرات به دلایل مختلف مانند کهولت سن، ضربه به سر، یا حتی عفونت گوش خرد شده و وارد مجراهای نیم‌دایره‌ای شوند، گیرنده‌ها دچار اختلال می‌شوند و سیگنال‌های اشتباهی به مغز ارسال می‌شود. این اختلال سبب بروز سرگیجه خوش‌خیم وضعیتی می‌شود؛ احساسی از چرخش ناگهانی و بی‌ثباتی که اغلب در زمان حرکت سر یا غلت زدن در تخت تجربه می‌شود.
بنابراین، اگر به دنبال پاسخ به سؤالاتی مانند علت سرگیجه هنگام غلت زدن، علت سرگیجه هنگام تغییر وضعیت سر یا علت سرگیجه هنگام چرخاندن سر هستید، بدانید که در بیشتر مواقع این حالت‌ها به دلیل جابه‌جایی ذرات کریستالی در گوش داخلی اتفاق می‌افتد.
تشخیص دقیق این وضعیت نیازمند بررسی‌های تخصصی است. در کلینیک شنوایی سنجی آوای شریعتی، با انجام شنوایی سنجی در منزل، تست‌های تعادل، و حتی خدمات تجویز سمعک در منزل و تنظیم سمعک، امکان بررسی دقیق‌تر علل سرگیجه برای شما فراهم شده است. اگر علائم سرگیجه شما ادامه‌دار شده، حتماً با کارشناسان ما مشورت کنید.
در چه موقع باید سرگیجه وضعیتی را بررسی کرد؟
گفتیم که کهولت سن شایع‌ترین و عمده‌ترین علت سرگیجه وضعیتی است اما نباید فراموش کرد که ممکن است در شرایطی دیگر جز کهولت سن نیز، افراد به علل مختلف دچار این حالت شوند. برخی از نشانه‌های همراه با سرگیجه را عنوان می‌کنیم که بررسی و معاینه را ضروری می‌کنند:
- سرگیجه همراه با سردردی بی‌سابقه: اگر سردردی به تازگی به سراغتان آمده که قبل‌تر تجربه‌اش نکرده بودید و سرگیجه با این حالت همراه شده، باید حتما علت را بررسی کنید.
- اختلال و ضعف بینایی یا دوبینی: اگر این حالت رخ داده است قطعا خودتان به فکر مراجعه به پزشک افتاده‌اید.
- ازدست دادن شنوایی: سرگیجه‌ای که در اثر اختلال در گوش میانی یا بخش تعادلی گوش باشد در بسیاری موارد با اختلال شنوایی نیز همراه است. پس به یک کارشناس شنوایی مراجعه کنید.
- اختلال در تکلم: اگر سرگیجه با این علامت نیز همراه شده است، موضوع را جدی بگیرید زیرا می‌تواند مقدمه اتفاق خطرناکی چون سکته‌ی مغزی باشد.
- ضعف و بی‌حسی در دست و پا: این مورد می‌تواند در همراهی با سرگیجه نشانه‌ی کم‌خونی یا افت فشار باشد و نیز می‌تواند نشانه‌ای دیگر برای سکته مغزی باشد که قطعا باید در اسرع وقت بررسی گردد.
- اختلال در راه رفتن: معمولا سرگیجه وضعیتی ناشی از اختلال در گوش میانی و بخش تعادلی سیستم شنوایی، همراه با اختلال در راه رفتن است اما باید سلامت مغزی را در این مورد نیز بررسی کرد.
- درد سینه و ضربان قلب: اگر سرگیجه وضعیتی با این موارد همراه شد می‌تواند ناشی از اختلال در خون‌رسانی و عملکرد قلب باشد.
بسیاری از این علائم و نشانه‌ها می‌توانند مربوط به مشکلاتی خطرناک مثل سکته مغزی یا بیماری‌هایی خاص مانند ام‌اس و پارکینسون باشند بنابراین واقعا نمی‌توان آن‌ها را بی‌اهمیت پنداشت و نادیده گرفت.
مراحل تشخیص در سرگیجه وضعیتی
با توجه به این‌که سرگیجه می‌تواند نشانه‌ی مشترک بسیاری از بیماری‌ها و نارسایی‌ها باشد، تشخیص علت آن اصلا کار شما نیست و تکیه بر اقدامات خانگی جهت کنترل و درمان ممکن است پیامدهایی جبران‌ناپذیر داشته باشد.
پزشک تست‌های مختلفی را برای شما انجام می‌دهد و برای تست‌هایی که در حوزه‌ی تخصص خود او نباشد، شما را به درمان‌گری ارجاع می‌دهد که تخصص لازم را داشته باشد.
برخی از تست های رایج درمورد سرگیجه وضعیتی:
- تست الکترونیستاگموگرافی: حرکات غیر طبیعی چشم که اصطلاحا نیستاگموس نامیده می‌شوند، با این تست قابل بررسی و ارزیابی هستند. این مورد از تست‌های معمول است که ادیولوژیست‌ها انجام می‌دهند و با آن حالت تعادلی و وضعیت گوش داخلی را بررسی می‌کنند.
- تست‌های حرکتی: برخی از تست‌های دیگری که ادیولوژیست‌ها انجام می‌دهند، تست‌های گوناگون حرکتی از جمله صندلی چرخان است. این صندلی درواقع وسیله‌ای متحرک است که فرد روی آن می‌نشیند و وضعیت چشم‌های او در حالتی که به منبع نور نگاه می‌کند، طی حرکات و سرعت‌های گوناگون بررسی می‌گردد.
- ام آر آی: بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سیستم عصبی، مغز و نخاع به وسیله‌ی این آزمایش تشخیص داده می‌شود. برخی از عوارض مانند تومور عصب شنوایی که ارتباط با سرگیجه وضعیتی دارد نیز با کمک این تست قابل تشخیص است.
خطرات سرگیجه وضعیتی و ضرورت درمان
فردی که مبتلا به سرگیجه وضعیتی است، هرلحظه ممکن است حین حرکت و راه رفتن به زمین بخورد. برخی از زمین خوردن‌ها خصوصا برای افراد مسن آسیب‌های جبران‌ناپذیر و پرخطری دارد.
خطر این حالت برای همه‌ی افرادی که رانندگی می‌کنند یا کار و حرفه‌ی آنان با دستگاه‌ها و ماشین‌آلات است، چند برابر است.
رایج‌ترین روش‌های درمان سرگیجه وضعیتی انجام برخی مانورهای حرکتی است که با نظارت و یا همراهی درمان‌گر انجام می‌شود. با انجام این مانورهای خاص، ذرات گوش میانی که با تعادل در ارتباط هستند به وضعیت عادی می‌رسند و سرگیجه برطرف می‌شود. انجام این کار به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست و باید حتما طبق تشخیص و با همراهی درمان‌گر ادیولوژیست باشد. انجام مانورها، مراقبت‌هایی متعاقب را می‌طلبد که کارشناس آن‌ها را برای بیمار توضیح خواهد داد.
بیماران مبتلا به سرگیجه وضعیتی باید تا طی شدن کامل مراحل درمان خود نسبت به شرایط خود هوشمندانه رفتار کنند. همیشه احتمال زمین‌خوردگی و از دست رفتن تعادل را در نظر داشته باشند و تا حد ممکن از کارهای پرخطر اجتناب نمایند. به محض احساس شروع سرگیجه سعی کنند اگر ایستاده‌اند فورا بنشینند یا در صورت امکان دراز بکشند. هنگام برخاستن از خواب یا شرایط نشسته و به‌طورکلی هر تغییر وضعیتی، این کار را به‌آرامی انجام دهند. درپایان توصیه می‌شود تا حد امکان از مصرف سیگار، الکل و کافئین پرهیز کنند.
