گوش داخلی عمیق ترین قسمت گوش است. گوش داخلی دارای دو وظیفه خاص است. امواج صوتی را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند. این فرایند به مغز اجازه می دهد تا صداها را بشنود و درک کند. همچنین گوش داخلی برای تعادل نیز مهم است. گوش داخلی در یک حفره کوچک سوراخ مانند در داخل استخوان های جمجمه در دو طرف سر قرار می گیرد و دارای 3 قسمت اصلی است: حلزون گوش، کانال های نیم دایره و دهلیز. حلزون گوش پر از مایع است. کانال های نیم دایره و دهلیز برای حفظ تعادل بدن مشارکت دارند. کانال های نیم دایره ای با مایعی به نام اندولنف پر شده اند. وقتی بدن خود را حرکت می دهیم، مایع داخل کانال های نیم دایره نیز حرکت می کند. کاتیون اصلی در اندولنف پتاسیم است که مقادیر غلظت سدیم و پتاسیم در اندولنف به ترتیب 0.91 میلی‌مولار و 154 میلی‌مولار است.
جابجایی مایع گوش (اندولنف)
گاهی اوقات برخی از کریستال‌های کربنات کلسیم (اتوکونیا) که معمولاً در ژل جاسازی شده‌اند، از جای خود خارج می‌شوند و به یک یا چند کانال از 3 کانال نیم‌دایره‌ای پر از مایع گوش وارد می شوند، جایی که قرار نیست باشند. وقتی مقدار کافی از این ذرات در یکی از کانال‌ها جمع می‌شوند، با حرکت طبیعی مایعی که این کانال‌ها برای حس کردن حرکت سر استفاده می‌کنند، تداخل پیدا می‌کنند و باعث می‌شوند گوش داخلی سیگنال‌های نادرستی به مغز ارسال کند.
مایع داخل کانال های نیم دایره ای معمولاً به گرانش واکنش نشان نمی دهد. با این حال، کریستال های کربنات کلسیم با گرانش حرکت می کنند، در نتیجه مایع داخل گوش را در زمانی که به طور معمول بدن ساکن است، حرکت می دهند. هنگامی که مایع حرکت می کند، انتهای عصبی در کانال تحریک می شود و به مغز پیام می دهد که سر در حال حرکت است، در صورتی که واقعا اینطور نیست. این اطلاعات نادرست با آنچه گوش دیگر حس می‌کند، با آنچه چشم‌ها می‌بیند، یا با آنچه که ماهیچه‌ها و مفاصل انجام می‌دهند مطابقت ندارد، و این اطلاعات ناهماهنگ توسط مغز به عنوان یک احساس چرخش یا سرگیجه درک میشود که معمولا کمتر از یک دقیقه طول می کشد. در این حالت، برخی از افراد بدون علامت هستند، در حالی که برخی دیگر احساس خفیف عدم تعادل دارند. تمام این وقایع منجر به اختلال در عملکرد گوش داخلی می شود که با نام BPPV نیز شناخته می شود. BPPV شایع ترین اختلال وستیبولار است. سرگیجه موضعی پراکسیسمال خوش خیم (BPPV) شایع ترین علت سرگیجه است که یک احساس کاذب چرخش است.
مهم است بدانید که جابجایی مایع گوش یا اندولنف منجر به سرگیجه دائمی نمی شود. این اختلال حتی بر شنوایی شما تاثیر نمی گذارد و یا موجب غش، سردرد یا علایم عصبی مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن، مشکل در صحبت کردن و یا مشکلات در هماهنگی حرکات شما نمی شود. بنابراین در صورت وجود این علایم اضافی فورا به ادیولوژیست (شنوایی شناس) مراجعه کنید.
علت جابجایی مایع گوش
این مشکل نسبتا شایع است. تصور میشود که این بیماری در کودکان بسیار نادر است، اما می‌تواند بزرگسالان در هر سنی، به‌ویژه سالمندان را تحت تاثیر قرار دهد. اکثریت قریب به اتفاق موارد بدون هیچ دلیل مشخصی رخ می‌دهند، و بسیاری از مردم توصیف می‌کنند که یک روز صبح به سادگی از رختخواب بلند شدند و اتاق شروع به چرخیدن کرده است. با این حال ارتباطی با تروما، میگرن، عفونت یا بیماری گوش داخلی، دیابت، پوکی استخوان، دراز کشیدن طولانی مدت در رختخواب و کاهش جریان خون وجود دارد. همچنین ممکن است ارتباطی با سمت خواب ترجیحی فرد وجود داشته باشد.
از کجا باید کمک بگیرم؟
ادیولوژیست (شنوایی شناس) شما ممکن است از علائمی که توضیح می‌دهید به BPPV مشکوک شود، زیرا معمولاً با مواردی مانند غلت زدن در رختخواب، داخل و خارج شدن از رختخواب، خم شدن سر برای نگاه کردن به بالا، خم شدن و حرکات سریع سر ایجاد میشود. پزشکان عمومی معمولاً بیماران را به یک متخصص پزشکی (درمانگر توانبخشی دهلیزی) | ادیولوژیست (شنوایی شناس) یا یک متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع می دهند. متأسفانه، برخی از پزشکان از وجود درمان بسیار مؤثر آگاه نیستند و به بیماران می گویند که آنها فقط باید با این شرایط زندگی کنند و امیدوارند که خود به خود کاهش یا برطرف شود، که با بهترین عملکرد مطابقت ندارد.
چگونه تشخیص داده می شود؟
تصویربرداری طبی معمولی موثر نیست، زیرا بلورهایی را که به داخل کانال های نیم دایره ای حرکت کرده اند را نشان نمی دهد. با این حال، وقتی سر شخصی که BPPV دارد به موقعیتی می‌رود که باعث میشود کریستال‌های جابجا شده در داخل کانال حرکت کنند، سیگنال‌های خطا باعث می‌شوند که چشم‌ها در یک الگوی بسیار خاص به نام «نیستاگموس» حرکت کنند. از آنجایی که کریستال های جابجا شده باعث می شود مغز فکر کند که شخص در حال حرکت است در حالی که حرکت نمی کند، به اشتباه باعث حرکت چشم ها می شود که به نظر می رسد اتاق در حال چرخش است. نیستاگموس دارای ویژگی های متفاوتی است که به یک ادیولوژیست (شنوایی شناس) آموزش دیده اجازه می دهد تا تشخیص دهد که کریستال های جابجا شده در کدام گوش قرار دارند و به کدام کانال رفته اند. تست‌هایی مانند تست Dix-Hallpike یا Roll Test شامل حرکت دادن سر به سمت جهت‌های خاص است که به نیروی جاذبه اجازه می‌دهد تا کریستال‌های جابجا شده را به حرکت درآورد و سرگیجه را تحریک کند در حالی که ادیولوژیست (شنوایی شناس) مراقب حرکات چشمی یا نیستاگموس است.
چگونه درمان می شود؟
اگرچه به بسیاری از افراد برای درمان دارو داده می شود، اما هیچ مدرکی برای حمایت از استفاده از آن در درمان این بیماری وجود ندارد. در شرایط بسیار نادر، گزینه های جراحی در نظر گرفته می شود. با این حال، خوشبختانه، در اکثریت قریب به اتفاق موارد، جابجایی مایع گوش را می توان به صورت مکانیکی اصلاح کرد. هنگامی که ادیو لوژیست (شنوایی شناس)شما بداند که کریستال‌ها در کدام کانال قرار دارند، و آیا کانالیتیازیس یا کوپلولیتیازیس است، می‌تواند شما را از طریق مانور درمانی مناسب راهنمایی کند. این مانورها از گرانش برای هدایت کریستال ها به محفظه ای که قرار است از طریق یک سری حرکات بسیار خاص سر به نام Canalith Repositioning Maneuvers به عقب برگردند، استفاده می کنند. در مورد کوپولولیتیازیس، آنها از حرکت سریع سر در سطح کانال آسیب دیده استفاده می کنند تا ابتدا کریستال های آویزان شده را که مانور آزادی نامیده می شود از جای خود خارج کنند و سپس آنها را همانطور که در بالا توضیح داده شد هدایت کنند.
یکی از رایج ترین مانورها، مانور Epley نام دارد. اغلب مردم مانور Epley را خودشان امتحان کرده‌اند که در اکثر موارد بدون موفقیت بوده است. به همین دلیل است که باید با احتیاط در مورد خوددرمانی یا درمان توسط فردی که به طور کامل در شناسایی جابجایی مایع گوش و مانورهای درمانی مربوطه آموزش ندیده است، استفاده کرد. علاوه بر این، قبل از آزمایش یا درمان ادیولوژیست (شنوایی شناس)، باید یک اسکن عصبی دقیق، ارزیابی گردن و سایر بررسی‌های مرتبط با ایمنی را انجام دهد تا تعیین کند که آیا عناصر خاصی از این روش باید اصلاح شوند یا از آن اجتناب شود.
آیا برمی گردد؟
متأسفانه، این اختلال وضعیتی است که می تواند به طور دوره ای با میزان عود طولانی مدت تا 50٪ در عرض 5 سال، به ویژه در کسانی که BPPV مربوط به تروما است، دوباره رخ دهد. اگر به نظر می رسد همیشه در همان کانال تکرار می شود و اگر بی خطر تشخیص داده شود، ادیولوژیست (شنوایی شناس) شما ممکن است به شما آموزش دهد که یک مانور درمانی خاص را روی خودتان انجام دهید.
پس بهتر است با شروع سرگیجه های چند ثانیه ای که به دنبال غلت زدن در رختخواب یا تغییر حرکت ناگهانی یا خم شدن سر ایجاد میشود، سریعا به کلینیک سرگیجه و شنوایی مراجعه کنید و با بررسی حرکت مایع گوش، درمان توانبخشی مناسب( مانور درمانی) را از ادیولوژیست و درمانگر خود دریافت کنید.
