درمان کم شنوایی بدون سمعک با جدیدترین روش های روز دنیا

کم شنوایی (Hearing Loss) یک وضعیت پیچیده و شایع است که بر اساس گزارش انجمن گفتار زبان و شنوایی آمریکا، اکنون سومین بیماری مزمن و رایج در بزرگسالان محسوب می‌شود. عدم درمان به موقع کم شنوایی می‌تواند منجر به مشکلات جسمی و روحی جدی از جمله اضطراب، افسردگی، مشکلات شناختی مانند فراموشی و آلزایمر و افزایش احتمال زمین خوردن شود. با توجه به اینکه بسیاری از افراد تمایلی به استفاده از سمعک ندارند یا کم شنوایی آن‌ها به سمعک پاسخ نمی‌دهد، روش‌های متعددی برای درمان و بهبود شنوایی بدون نیاز به این وسیله وجود دارد. کم شنوایی پیچیده است، زیرا علل احتمالی آن متفاوت است و به همین دلیل، ارائه یک راه‌حل درمانی واحد برای تمامی انواع کم شنوایی امکان‌پذیر نیست. درمان مناسب بستگی به عواملی چون نوع، میزان کم شنوایی، علت آن و سبک زندگی فرد دارد. اکنون روش‌های درمانی بدون سمعک شامل دارو درمانی، جراحی و روش‌های نوینی چون ژن درمانی، سلول‌های بنیادی، سلول درمانی، تحریک عصب و داروهای جدید است. شما می توانید در کلینیک شنوایی سنجی آوای شریعتی که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، درمان کم‌شنوایی بدون نیاز به سمعک را فراهم کرده است، مشکلات مربوط به کم شنوایی خود را بررسی و درمان کنید.

انواع کم شنوایی و رویکردهای درمانی بدون سمعک

برای انتخاب بهترین روش درمان، ابتدا باید نوع کم شنوایی تشخیص داده شود:

• کم شنوایی انتقالی (Conductive Hearing Loss)

  این نوع کم شنوایی زمانی رخ می‌دهد که صدا نمی‌تواند به طور موثر از مجرای شنوایی خارجی به پرده گوش و استخوان‌های گوش میانی برسد. کم شنوایی انتقالی معمولاً موقتی و در بسیاری از موارد قابل درمان است.

• کم شنوایی حسی-عصبی (Sensorineural Hearing Loss)

  این شایع‌ترین نوع کم شنوایی دائمی است که به دلیل آسیب به گوش داخلی (به‌ویژه سلول‌های مویی) یا عصب متصل‌کننده گوش داخلی به مغز ایجاد می‌شود. از آنجا که سلول‌های مویی داخلی انسان پس از آسیب‌دیدگی دوباره رشد یا ترمیم نمی‌شوند، درمان این نوع کم شنوایی بسیار پیچیده است.

• کم شنوایی آمیخته (Mixed Hearing Loss)

  این نوع ترکیبی از کم شنوایی انتقالی و حسی-عصبی است. درمان شامل روش‌های رفع مشکل انتقالی (جراحی یا دارویی) و مدیریت بخش حسی-عصبی است.

برای خرید سمعک از کلینک سمعک آوای شریعتی کلیک کنید.

روش‌ های به روز پزشکی برای درمان کم شنوایی بدون سمعک

درمان کم شنوایی بدون سمعک اغلب در مواردی که مشکل از نوع انتقالی (مکانیکی) باشد، موفقیت‌آمیز است.

رفع انسداد گوش (Obstruction Removal)

سریع‌ترین راه‌حل برای کم شنوایی انتقالی، رفع انسداد گوش خارجی یا میانی است. این انسداد ممکن است ناشی از تجمع جرم گوش (ear wax)، وجود مایع در گوش میانی (که می‌تواند با جراحی لوله‌گذاری تخلیه شود)، عفونت، یا وجود جسم خارجی باشد. جرم گوش معمولاً توسط پزشک با شستشو یا ساکشن حذف می‌شود.

جراحی‌ های ترمیمی گوش (Surgical Repairs)

• تمپانوپلاستی (Tympanoplasty)

  برای ترمیم پرده گوش پاره شده که خود به خود ترمیم نشده است، انجام می‌شود و عملکرد پرده گوش و شنوایی را بازیابی می‌کند.

• بازسازی زنجیره استخوانی (Ossiculoplasty)
  

  در مواردی که استخوانچه‌های گوش میانی آسیب دیده یا از بین رفته‌اند، از پروتزهایی برای جایگزینی آن‌ها استفاده می‌شود.

• استاپدوتومی (Stapedotomy)
  

  برای درمان اتواسکلروزیس (سفت شدن استخوان رکابی) انجام می‌شود. پس از این جراحی، بهبود شنوایی در اکثر افراد مشاهده می‌شود.

• ترمیم آترزی شنوایی (Aural Atresia Repair)
  

  برای افرادی که بدون کانال گوش متولد شده‌اند، کانال گوش جدید ساخته شده و شنوایی به گوش میانی بازگردانده می‌شود

ایمپلنت ‌های شنوایی به عنوان جایگزین سمعک

در مواردی که کم شنوایی شدید یا دائم باشد، اما فرد مایل به استفاده از سمعک نیست یا سمعک کارایی ندارد، روش‌های جراحی کاشت دستگاه‌های کمک شنوایی غیر از سمعک به کار می‌روند.

• کاشت حلزون (Cochlear Implant)
  

  این روش برای کم شنوایی‌های حسی-عصبی شدید یا عمیق که سمعک در آن‌ها مؤثر نیست، پیشنهاد می‌شود. کاشت حلزون امواج صوتی را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل کرده و مستقیماً عصب شنوایی را تحریک می‌کند تا صدا به مغز منتقل شود. این دستگاه می‌تواند زندگی بیماران ناشنوا را دگرگون سازد و در بهبود مهارت‌های گفتاری و زبانی کودکان دچار کم شنوایی عمیق کمک‌کننده است.

• سمعک‌ های هدایت استخوانی (BAHA)
  

  این دستگاه‌های نوین (که می‌توانند قابل کاشت یا غیرقابل کاشت باشند) صدا را از طریق جمجمه به گوش داخلی منتقل می‌کنند و برای افرادی که ناهنجاری‌های گوش میانی، عفونت مزمن کانال گوش، یا افت شنوایی یک طرفه دارند، مناسب هستند.

• ایمپلنت گوش میانی (Middle Ear Implants)
  

  دستگاه‌های کوچکی هستند که به استخوانچه‌های گوش میانی متصل می‌شوند تا ارتعاشات صوتی را به صورت مکانیکی و قوی‌تر به گوش داخلی برسانند.

درمان‌ های نوین برای کم شنوایی حسی-عصبی

از آنجایی که کم شنوایی حسی-عصبی به دلیل آسیب سلول‌های مویی غیرقابل بازگشت است، تحقیقات گسترده‌ای در آزمایشگاه‌های سراسر جهان بر روی روش‌های نوینی متمرکز شده‌اند که سلول‌های آسیب دیده را ترمیم یا جایگزین کنند.

1. ژن درمانی (Gene Therapy)

این روش به دنبال تصحیح کدهای ژنتیکی معیوب است. تحقیقات نشان داده است که حدود ۷۰ درصد از کم شنوایی‌های ژنتیکی ناشی از جهش در تنها سه ژن است.

ژن درمانی در حال حاضر برای درمان ناشنوایی ناشی از جهش در ژن OTOF (اتوفرلین) که برای انتقال سیگنال از سلول‌های مویی به عصب شنوایی ضروری است، نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده است. یک کارآزمایی بالینی در شانگهای با همکاری محققان Mass Eye and Ear، موفق به بازگرداندن شنوایی و گفتار در کودکانی شد که در هر دو گوش تحت ژن درمانی قرار گرفته بودند.

2. سلول‌های بنیادی و سلول درمانی (Stem Cells and Cell Therapy)

هدف این روش‌ها تولید سلول‌های مویی و عصبی جدید برای جایگزینی سلول‌های آسیب‌دیده گوش داخلی است.

محققان در استنفورد و دانشگاه شفیلد روی پتانسیل سلول‌های بنیادی برای تبدیل شدن به سلول‌هایی شبیه به سلول‌های مویی و نورون‌های شنوایی کار می‌کنند. شرکت Rinri Therapeutics در آستانه آغاز اولین آزمایش بالینی سلول درمانی برای بازسازی اعصاب شنوایی آسیب‌دیده در سال 2025 است.

3. دارو درمانی بازساختی

تحقیقات در زمینه سلول درمانی شامل استفاده از داروهایی برای تحریک رشد عصب شنوایی است.

• FX-322: این دارو برای بازسازی سلول‌های مویی از طریق فعال‌سازی سلول‌های پیش‌ساز مورد بررسی قرار گرفت. متأسفانه، کارآزمایی‌های بالینی اخیر (FX-322-208) که به روش دو سوکور با دارونما انجام شد، نشان داد که این دارو برای درمان کم شنوایی حسی-عصبی مؤثر نیست و تحقیق و توسعه آن متوقف شده است.
• مهارکننده‌های گاما سکرتاز (LY3056480): کارآزمایی بالینی REGAIN برای بررسی این دارو با هدف بازسازی سلول‌های مویی حسی گوش داخلی انجام شد. اگرچه دارو به هدف جاه‌طلبانه خود نرسید، اما تغییراتی در تست‌های شنوایی برخی بیماران مشاهده شد که نشان‌دهنده فعالیت دارو در گوش داخلی است.
• پروتئین GFI1: محققان نقش این پروتئین حیاتی را در بلوغ سلول‌های مویی جنینی به سلول‌های کاربردی شناسایی کرده‌اند.

4. تحریک هدفمند عصب (Targeted Nerve Stimulation)

این روش به دنبال دور زدن کامل سلول‌های مویی و تمرکز مستقیم بر تحریک عصب شنوایی با استفاده از سخت‌افزارهایی است که عصب را با لیزر یا تکانه‌های الکتریکی (مانند VNS) تحریک می‌کند.

5. تغییر سبک زندگی برای تقویت شنوایی

در کنار درمان‌های پزشکی، تغییرات در سبک زندگی و اقدامات پیشگیرانه نیز می‌توانند در مدیریت و تقویت شنوایی بدون سمعک مؤثر باشند.

• توانبخشی و آموزش شنوایی: توانبخشی شنوایی به مغز کمک می‌کند تا پردازش صداها را دوباره بیاموزد. این شامل کلاس‌های آموزشی و تمریناتی برای ایجاد دستورالعمل‌هایی برای برقراری ارتباط با اطرافیان است.
• دوری از صداهای بلند: قرار گرفتن در معرض صداهای بالاتر از 85 دسی‌بل (مانند موسیقی بلند، ماشین‌آلات صنعتی) می‌تواند آسیب جدی و دائمی به سلول‌های گوش داخلی وارد کند. استفاده از محافظ گوش و کاهش مواجهه با صداهای بلند می‌تواند از کم شنوایی در 50 درصد موارد جلوگیری کند.
• مدیتیشن و یوگا: این تمرینات با کاهش استرس و بهبود جریان خون به مغز و گوش‌ها، به بهبود عملکرد سلول‌های عصبی شنوایی و تقویت تمرکز شنیداری کمک می‌کنند.
• ورزش کردن: ورزش منظم مانند پیاده‌روی، جریان خون و اکسیژن‌رسانی به گوش‌ها را بهبود می‌بخشد که برای سلامت سیستم شنوایی ضروری است.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن جریان خون به گوش داخلی را کاهش داده و به سلول‌های شنوایی آسیب می‌رساند؛ ترک آن به بهبود جریان خون و عملکرد سیستم شنوایی کمک می‌کند.
• تغذیه مناسب: مصرف ویتامین‌های گروه B (به ویژه B12 و اسید فولیک)، منیزیم، روی، و امگا 3 از جمله مواد مغذی هستند که به حفظ و بهبود سلامت شنوایی کمک می‌کنند.

مقایسه روش‌های درمان بدون سمعک

روش‌های درمان کم شنوایی بدون سمعک شامل سه دسته اصلی می‌شوند: روش‌های اثبات‌شده جراحی، ایمپلنت‌های شنوایی و درمان‌های بازساختی (در حال تحقیق)

روش درمانی	نوع کم شنوایی هدف	مزایای اصلی	معایب و ملاحظات
جراحی‌های ترمیمی (تمپانوپلاستی، استاپدوتومی)	کم شنوایی انتقالی	اغلب منجر به بازگشت کامل یا قابل توجه شنوایی می‌شود؛ درمان دائمی علت ساختاری	نیاز به عمل جراحی تهاجمی
کاشت حلزون گوش	کم شنوایی حسی-عصبی شدید تا عمیق	دور زدن بخش‌های آسیب‌دیده گوش داخلی و تحریک مستقیم عصب شنوایی؛ بهبود قابل توجه در ناشنوایان	نیاز به جراحی، هزینه بالا، نیاز به توانبخشی طولانی‌مدت پس از فعال‌سازی
دستگاه‌های هدایت استخوانی (BAHA)	کم شنوایی انتقالی پیچیده، کم شنوایی یک طرفه	دور زدن کانال گوش یا گوش میانی؛ انتقال صدا از طریق استخوان	نیاز به نصب دستگاه (قابل کاشت یا غیرقابل کاشت)
ژن درمانی	کم شنوایی حسی-عصبی ژنتیکی (مانند OTOF)	درمان علت ژنتیکی و تصحیح ژن معیوب؛ پتانسیل بازگرداندن شنوایی طبیعی در برخی موارد	محدود به انواع ژنتیکی خاص؛ هنوز در مراحل اولیه بالینی
سلول‌های بنیادی/سلول درمانی	کم شنوایی حسی-عصبی (هدف جایگزینی سلول مویی/نورون)	پتانسیل تولید سلول‌های مویی و عصبی جدید برای بازسازی	هنوز در مرحله تحقیقاتی و پیش‌بالینی؛ FX-322 شکست خورد؛ نیاز به غلبه بر چالش‌های جراحی دقیق
داروهای بازساختی (مانند LY3056480)	کم شنوایی حسی-عصبی	روش غیرتهاجمی (تزریق به پرده گوش)؛ هدف بازسازی سلول‌های مویی	کارایی عمومی هنوز اثبات نشده

آیا درمان کم شنوایی بدون سمعک واقعاً ممکن است؟

بله، درمان کم شنوایی بدون سمعک نه تنها یک رؤیا نیست، بلکه در بسیاری از موارد به کمک پیشرفت‌های پزشکی و جراحی‌های تخصصی تبدیل به یک واقعیت شده است. امکان‌پذیر بودن درمان بستگی به عوامل متعددی از قبیل نوع و میزان کم شنوایی، علت آن و سبک زندگی فرد دارد. درمان کم شنوایی بدون سمعک به ویژه در موارد کم شنوایی انتقالی (Conductive Hearing Loss) بسیار موفقیت‌آمیز است. این نوع کم شنوایی که معمولاً موقتی است، ناشی از مشکلاتی در گوش خارجی یا میانی است که مانع انتقال مؤثر صدا به گوش داخلی می‌شود.

جدیدترین خبر درمان کم شنوایی بدون سمعک در ایران و جهان 2025

جدیدترین اخبار و پیشرفت‌های درمانی تا سال 2025 عمدتاً بر روی کم شنوایی حسی-عصبی متمرکز شده‌اند که قبلاً غیرقابل درمان تلقی می‌شد:

درمان در سطح جهانی (تا اواسط 2025):

• ژن درمانی (Gene Therapy): یک کارآزمایی بالینی جدید در شانگهای (با همکاری محققان Mass Eye and Ear) نتایج چشمگیری در مورد کودکان مبتلا به ناشنوایی ژنتیکی ناشی از جهش در ژن OTOF (اتوفرلین) منتشر کرد. در این مطالعه که اولین کارآزمایی درمان ژنی در هر دو گوش بود، شنوایی و گفتار در پنج کودک مبتلا به ناشنوایی مادرزادی (DFNB9) بازگردانده شد. این بیماران توانایی تعیین موقعیت صدا (sound source localization) و بهبود ادراک گفتار در محیط‌های پر سر و صدا را به دست آوردند.
• سلول درمانی (Cell Therapy): شرکت Rinri Therapeutics (که از دانشگاه شفیلد منشأ گرفته) در حال توسعه یک سلول درمانی بازساختی برای بازسازی اعصاب شنوایی آسیب‌دیده (Rincell-1) است و برنامه‌ریزی کرده که اولین کارآزمایی بالینی انسانی این روش را در سال 2025 آغاز کند.
• تحقیقات پیشگیرانه ژنتیکی: یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه ایندیانا (IU School of Medicine) در سپتامبر 2025 نتایج پژوهشی را منتشر کردند که مسیر درمانی احتمالی برای کم شنوایی ژنتیکی ناشی از ژن TMPRSS3 را نشان می‌دهد. محققان دریافتند که با تجویز داروی لازیکس (Lasix)، که یک دیورتیک است، می‌توان پتانسیل اندوکوکلئار (شارژ باتری گوش داخلی) را کاهش داده و از آسیب به سلول‌های مویی در موش‌ها جلوگیری کرد. هدف این رویکرد، پیشگیری از کم شنوایی قبل از شروع ناشنوایی است.
• توقف تحقیق داروی FX-322: در فوریه 2023، شرکت Frequency Therapeutics اعلام کرد که تمام تلاش‌های تحقیق و توسعه خود برای داروی FX-322 را متوقف کرده است. این دارو که امیدوارکننده‌ترین گزینه برای بازسازی سلول‌های مویی بود، در کارآزمایی بالینی دوسوکور با دارونما، مؤثر نبودن خود را در درمان کم شنوایی حسی-عصبی نشان داد.
• نتایج کارآزمایی REGAIN: در مارس 2024، اولین کارآزمایی جهانی داروی بازساختی LY3056480 (مهارکننده گاما سکرتاز) برای بازسازی سلول‌های مویی گوش داخلی، تکمیل شد. اگرچه این دارو به هدف اصلی خود (بهبود متوسط 10 دسی‌بل) نرسید، اما تغییراتی در تست‌های شنوایی برخی بیماران مشاهده شد که نشان‌دهنده فعالیت دارو در گوش داخلی است و نیاز به توسعه بیشتر دارد.

درمان در ایران (تا اواسط 2025):

جدیدترین خبرها در ایران بر در دسترس بودن جراحی‌های تخصصی و پیشرفته برای کم شنوایی انتقالی تأکید دارند. جراحان متخصص گوش و حلق و بینی در بسیاری از مراکز درمانی مجهز ایران اکنون می‌توانند با روش‌هایی مانند تمپانوپلاستی (ترمیم پرده گوش)، بازسازی زنجیره استخوانی و استاپدوتومی (برای درمان اتواسکلروزیس) بخش قابل توجهی از شنوایی بیماران را بازیابی کنند.

چه کسانی می‌توانند بدون سمعک، شنوایی خود را بازیابی کنند؟

افرادی که کم شنوایی آن‌ها به دلیل آسیب به عصب شنوایی (حسی-عصبی) نیست، بیشترین شانس را برای بازیابی شنوایی بدون سمعک دارند.

• افراد مبتلا به کم شنوایی انتقالی
• افراد مبتلا به کم شنوایی حسی-عصبی خاص

انواع سمعک ها کمک به تقویت و افزایش شنوایی فرد می‌کنند. انتخاب و تنظیم مناسب سمعک توسط متخصصین سمعک اهمیت دارد.

چه نوع کم‌ شنوایی حتماً به سمعک نیاز دارد؟

نوع کم شنوایی که معمولاً نیاز قطعی به مدیریت و استفاده از سمعک دارد، کم شنوایی حسی-عصبی دائمی (Sensorineural Hearing Loss) است.

دلایل نیاز به سمعک در این موارد:

• آسیب غیرقابل برگشت: کم شنوایی حسی-عصبی در اثر آسیب به سلول‌های مویی گوش داخلی یا عصب شنوایی ایجاد می‌شود. از آنجا که این سلول‌ها دوباره رشد نمی‌کنند یا خود را ترمیم نمی‌کنند، این نوع کم شنوایی اغلب دائمی است و با دارو یا جراحی قابل درمان نیست.
• پیرگوشی (Presbycusis): شایع‌ترین نوع کم شنوایی حسی-عصبی، کم شنوایی ناشی از افزایش سن یا پیرگوشی است. از آنجا که این وضعیت دائمی است و سلول‌های مویی آسیب می‌بینند، بهترین درمان برای مدیریت آن سمعک است.

نتیجه‌گیری

درمان کم شنوایی بدون سمعک نه یک رؤیا، بلکه در بسیاری از موارد (به‌ویژه کم شنوایی انتقالی) یک واقعیت است. روش‌های جراحی مانند تمپانوپلاستی، استاپدوتومی و بازسازی زنجیره استخوانی می‌توانند شنوایی را به طور قابل توجهی بازگردانند. همچنین، برای کم شنوایی‌های شدید حسی-عصبی، کاشت حلزون و سایر دستگاه‌های ایمپلنتی جایگزین‌های مؤثر محسوب می‌شوند. اگرچه تا سال 2023 هیچ درمان قطعی برای کم شنوایی حسی-عصبی کشف نشده است، پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه ژن درمانی (برای انواع خاص ژنتیکی) و سلول‌های بنیادی، امید به درمان‌های بازساختی در آینده را افزایش داده است. با این حال، محققان هشدار می‌دهند که دستیابی به درمان در دسترس عموم ممکن است طی این دهه محقق نشود. در نهایت، بهترین راه برای مدیریت و درمان کم شنوایی، مشاوره با متخصص و تشخیص دقیق نوع و علت آن است تا ترکیبی از روش‌های پزشکی و تغییرات سبک زندگی برای بهبود کیفیت زندگی انتخاب شود.